Ông Nguyễn Minh Tiến, Cục trưởng, Chánh Văn phòng Điều phối Nông thôn mới Trung ương, chia sẻ, cuộc cách mạng số trong lĩnh vực nông nghiệp, nông thôn. Ảnh: Nguyên Huân.

Thông tin tại Hội thảo Chuyển đổi số và định hướng nông thôn mới thông minh giai đoạn 2021 - 2025 do Bộ NN-PTNT và Bộ Thông tin và Truyền thông đồng tổ chức vừa qua đã chỉ ra rằng, bên cạnh những thành quả to lớn đạt được trong quá trình xây dựng nông thôn mới trong hơn 10 năm qua, hiện tại nông thôn Việt Nam đang đối diện với nhiều thách thức truyền thống và phi truyền thống.

Trong bối cảnh khoảng cách giữa các vùng nông thôn, giữa nông thôn và thành thị đang ngày một chênh lệch, biến đổi khí hậu, dịch bệnh, điển hình là dịch bệnh đòi hỏi nông thôn cũng cần phải có sự thay đổi cho phù hợp với xu thế của thời đại. Trong đó, ứng dụng công nghệ thông tin, áp dụng mạnh mẽ hơn nữa khoa học, công nghệ, đặc biệt là công nghệ số được coi là giải pháp ưu việt giúp khoảng cách, chất lượng cuộc sống giữa nông thôn và thành thị xích lại gần nhau hơn.

Ông Nguyễn Minh Tiến, Cục trưởng, Chánh Văn phòng Điều phối Nông thôn mới Trung ương chia sẻ, việc chuyển đổi số và ứng dựng công nghệ thông tin trong xây dựng nông thôn mới cũng đã được manh nha triển khai tại một số địa phương, nhưng chủ yếu vẫn mang tính tự phát.

Xuất phát từ thực tiễn cuộc sống, Bộ NN-PTNT, Bộ Thông tin và Truyền thông cùng có ý tưởng trình Chính phủ xây dựng đề án đưa công nghệ thông tin và chuyển đổi số trở thành một trong những tiêu chí xây dựng nông thôn mới giai đoạn 2021 - 2025, trong đó tập trung chủ yếu vào hạ tầng kết nối, băng thông rộng và dữ liệu nông nghiệp, nông thôn.

Theo ông Nguyễn Minh Tiến, xu hướng trên thế giới cũng như Việt Nam hiện nay đều đang bước vào cuộc cách mạng 4.0 dựa trên nền tảng của chuyển đổi số, kinh tế số, internet vạn vật, dữ liệu lớn, trí tuệ nhân tạo hay các ứng dụng khác. Trong xu thế như vậy, việc chuyển đổi số, định hướng nông nghiệp thông minh là xu thế tất yếu.

Cụ thể, đối với chương trình mục tiêu quốc gia về xây dựng nông thôn mới, sau 10 năm chúng ta triển khai đã đạt được nhiều kết quả như Thủ tướng đã từng nói là to lớn, toàn diện và mang tính lịch sử.

Kết quả, đến nay chúng ta có 5.350 xã (chiếm trên 60% số xả của cả nước), 152 đơn vị cấp huyện (đạt 22,7%) đạt chuẩn nông thôn mới. Những con số về mặt số lượng đó đã vượt mục tiêu Chính phủ đề ra, bên cạnh đó đời sống người dân, cơ sở hạ tầng nông thôn cũng có nhiều đổi thay.

Từ những kết quả đạt được và những thách thức đang phải đối diện, Đảng, Chính phủ xác định giai đoạn 2021 - 2025, phải đưa nông thôn mới vừa phát triển toàn diện mà phải bền vững về chiều sâu, thích ứng với bối cảnh mới. Trong đó, cần chuyển thách thức thành cơ hội và cuộc cách mạng 4.0, cách mạng chuyển đổi số chính là thách thức và cơ hội để thúc đẩy nông thôn, nông nghiệp phát triển mang tính bền vững.

Đối với công nghệ số là không có biên giới, không có hàng rào về địa lí hay cách trở về mặt thực tế, tất cả trên một thị trường, thế giới phẳng bình đẳng. Do đó, nếu thúc đẩy được sự phát triển, chúng ta có thể giảm bớt được chênh lệch giữa nông thôn và thành thị.

Theo ông Nguyễn Minh Tiến, xu hướng ứng dụng chuyển đổi số là tất yếu, vậy thay vì mình thụ động để các địa phương triển khai một cách tự phát chúng ta cần tiếp cận một cách chủ động tổng thể, toàn diện với các bước đi và lộ trình phù hợp góp phần thúc đẩy nông thôn một cách bền vững hơn.

Đến nay, Bộ Thông tin và Truyền thông cũng chính thức có văn bản đề nghị Bộ NN-PTNT đưa nội dung về công nghệ số trong nông thôn mới thành một nội dung trọng tâm. Thời gian tới, hạ tầng chuyển đổi số sẽ là hạ tầng thiết yếu chứ không chỉ thuần túy làm cho tăng độ phủ sóng 3G, 4G mà chúng ta đặt trọng tâm của nó, cơ chế đầu tư ra sao, xã hội hóa như nào.

Khi chúng ta nói đến mong muốn phát triển chuyển đổi số là chúng ta giữ 5 yếu tố tối thiểu về hạ tầng, bao gồm hạ tầng kết nối băng thông rộng với cáp quang phủ sóng về tận nông thôn, tiếp theo hạ tầng kết nối 4G, tiến đến là 5G. Làm sao mà mỗi người dân đều được tiếp cận kết nối internet qua các hệ thống kết nối căn bản với các chi phí hợp lý.

Hạ tầng thứ hai là về thiết bị, như cơ quan quản lý nhà nước phải có máy tính, các chủ thể phải có thiết bị thông minh để giúp cho người dân, chính quyền có thể tiếp cận được mạng.

Thứ ba là cái quan trọng nhất, cốt lõi của chuyển đổi số đó là hạ tầng về dữ liệu. Trên thực tế, chuyển đổi số chỉ có thể phát triển được nếu như thu thập được cơ sở dữ liệu chuẩn, chính xác, đa dạng.

Hệ thống dữ liệu này chỉ có thể hưởng thụ được khi chúng ta chuẩn hóa nó và chúng ta kết nối nó giữa các bộ, ngành cũng như chia sẻ như dữ liệu đất đai, con người, sức khỏe… Lúc đó sẽ tạo ra được nền tảng phát triển rất nhiều các loại dịch vụ: y tế, nông nghiệp, góp phần phát triển hệ thống cung ứng dịch vụ một cách hoàn chỉnh hơn.

Ông Tiến cho rằng, trong nông nghiệp có hệ thống dữ liệu tốt về từng vùng trồng, cấp mã số vùng trồng, mã số gia đình, mã vạch, số hóa được từng sản phẩm để kiểm soát, nắm bắt được thông tin về khả năng sản xuất của từng nhóm chúng ta sẽ đánh giá dự đoán được cơ bản tác động đối với môi trường, thậm chí phân tích được cả nhu cầu ở tùy từng thời điểm về phân bón, dịch bệnh... để cung ứng, bù đắp, điều tiết sản xuất kịp thời.

“Khi chúng ta có đủ cơ sở dữ liệu số hóa nông thôn đó là hạ tầng về các phần mềm ứng dụng, khi có kết nối, thiết bị, dữ liệu sẽ có hàng nghìn doanh nhiệp đầu tư về phần mềm trên nền tảng dữ liệu, từ phần mềm mua bán online, bán thuốc trừ sâu, bán dịch vụ, phần mềm khảo sát nông nghiệp, nông thôn, ngành hàng,…” Ông Nguyễn Minh Tiến chia sẻ.